Zoeken

Generic filters
Exact matches only
Stroomversnelling op linkedinStroomversnelling op twitterStroomversnelling op youtubeStroomversnelling op flickr

Onbewuste weerstand of duurzaam succes?

De energietransitie gaat over langdurige en structurele veranderingen. In de overgangsperiode naar 2050 gaat er, ook in onze persoonlijke levenssfeer, heel wat op de schop. En dat gaat soms van au. Want mensen zijn gewoontedieren, zoals het zo fraai heet. Veranderen gaat vaak gepaard met weerstand; met name als onze behoefte aan autonomie in de knel komt. Gedragspsychologen proberen de onderliggende mechanismen beter in kaart te brengen en de opgedane kennis door te vertalen naar een concreet handelingsperspectief op de werkvloer. Tijdens Energy-Up ontrafelen Anke van Hal (Nyenrode Business Universiteit) en Margriet van Lidth de Jeude (ECN) ‘de derde succesfactor’.

Eerder op de dag presenteert gedragspsycholoog Niels Götz op het Energy-Up hoofdpodium een hele reeks nuttige inzichten, die kunnen helpen bij het aan de man – of beter – aan de vrouw brengen van energiezuinige concepten. Gedragspsychologie lijkt aan populariteit te winnen binnen de energie-kopgroep van de bouwsector. Waar veel inzichten van Götz vooral bruikbaar zijn als marketing tools, richt Anke van Hal zich in haar bijdrage primair op het perspectief van de bewoner bij ambitieuze energiezuinige renovaties. “Als je dat negeert gaat het gewoon niet lukken, gechargeerd gezegd. Goede financiering en robuuste techniek zijn twee belangrijke succesfactoren, maar de derde succesfactor is de meest onderbelichte.” Van Hal omschrijft die derde succesfactor als het gegeven dat bewoners een energiezuinige renovatie echt “moeten willen”.

Verliesaversie en terugverdientijd
Op basis van praktijkervaringen was al langer duidelijk dat ruime aandacht voor de wensen van bewoners een kritische succesfactor is. Dat is ook de reden waarom  kennisplatform Homemates is opgericht. “Maar de eerste keer dat dit ook op basis van onderzoek werd aangetoond was in groot onderzoek van RIVM,” aldus Van Hal. “Onder andere het begrip verliesaversie werd daar geïdentificeerd als een belangrijke psychologische drijfveer. Simpel gezegd is het vermijden van verlies en risico een veel sterkere prikkel voor ons gedrag dan dingen krijgen, winnen of besparen. Dit principe zorgt er bijvoorbeeld voor dat we ons maar matig interesseren voor zaken als terugverdientijd. Dit vanwege de uitgestelde winst, want hoe langer het duurt voor je de winst ervaart, hoe minder zwaar deze emotioneel weegt.”

Vlinderstruiken en egeltjes
“De laatste jaren krijgen bewoners steeds vaker een rol binnen renovatie-trajecten met hoge energieambities, maar helaas wordt het nog te vaak beperkt tot het thema ‘comfort’. Professionals praten vooral over de financiële kant en over energiebesparende technieken als het gaat om duurzaamheid, terwijl bewoners een veel bredere blik hebben en bijvoorbeeld ook praten over vlinderstruiken en egeltjes. Professionals kunnen dus beter niet gaan ‘denken’ voor bewoners, maar moeten juist goed naar ze luisteren.” Volgens Van Hal is het cruciaal dat je elkaar als samenwerkende bedrijven goed leert kennen en ook samenwerkt aan een vertrouwensrelatie tussen bewoner en professional. En ja, dat is een investering.

“Goed om kunnen gaan met weerstand is ook enorm belangrijk.” Van Hal heeft dit samen met Van Lidth de Jeude en andere collega’s uitgebreid onderzocht. Eén van de belangrijkste aanbevelingen uit hun onderzoeksrapport ‘De derde succesfactor ontrafeld’ is simpelweg om meer tijd en energie in elkaar te steken. “Weerstand treedt vaak op bij grote veranderingen. Het kan gaan om de samenwerking tussen professionals en bewoners, maar ook bij de onderlinge samenwerking tussen professionals kom je het vaak tegen. Weerstand ontstaat als er geen gehoor wordt gegeven aan een onvervulde behoefte van de gesprekspartner. Als je geen tijd en energie in elkaar te steekt, is de kans op weerstand veel groter. Een enquête houden is niet genoeg. Goed omgaan met weerstand kost tijd, maar die win je terug als er daardoor op een bepaald moment een vertrouwensband ontstaat. En als je terugkijkt, blijkt het dan toch de moeite waard te zijn.”

Praktische lessen uit academisch onderzoek
Het onderzoek ‘De derde succesfactor ontrafeld’ is uiteraard beschikbaar op de Homemates website maar omdat dit ‘format’ niet het meest toegankelijk is zijn er ook allerlei andere vormen van kennisdelen en voorlichting ontwikkeld. Zo wordt er een Masterclass aangeboden die organisaties helpt om duidelijk te krijgen wat er anders georganiseerd moet worden om de derde succesfactor te verwezenlijken. En op de Homemates website staan ook veel filmpjes, en zogenaamde ‘kennisbommetjes’ die het gedachtegoed op een toegankelijke manier beschikbaar maken voor de sector.

Collega-onderzoeker Margriet van Lidth de Jeude (ECN) vertelt ten slotte over een training ‘Omgaan met weerstand’ die is ontwikkeld omdat professionals veel te maken hebben met dit probleem. Er wordt onder andere gekeken naar de betekenis van de verschillende vormen van weerstand, zoals ‘blinde weerstand’, ongeloof en daadloosheid/passiviteit. De nadruk ligt op de omgang hiermee. Veel materiaal uit de workshop is ontwikkeld op basis van de inzichten van de Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg. “Je kunt weerstand zien als het signaal op een dashboard dat aangeeft dat er eigenlijk olie bij moet. In een gesprek wil je erachter komen wat iemand mist, hoe je ervoor kunt zorgen dat iemand echt gehoord wordt. In de workshop leer je gesprekstechnieken die daarbij helpen.” Deze training is tevens te vinden via Homemates.nl.

Deel dit bericht via social media: