Zoeken

Generic filters
Exact matches only
Stroomversnelling op linkedinStroomversnelling op twitterStroomversnelling op youtubeStroomversnelling op flickr

Aardgasvrije wijk Palenstein in Zoetermeer: “Het is eigenlijk stadsvernieuwing”

In haar Energy-Up speech zegt minister Kajsa Ollongren het in niet mis te verstane bewoordingen: “Er moet snel meer ervaring worden opgedaan met het aardgasvrij maken van hele wijken”. De minister pleit voor goede samenwerking “zonder remmende werking van de overheid” en meer experimenten. “Het liefst starten we nog dit jaar met de eerste twintig wijken.”

Tijdens de plenaire opening van Energy-Up wordt wethouder Robin Paalvast geïnterviewd over de aardgasvrij-ambitie van de gemeente Zoetermeer. De wijk Palenstein is een van de eerste plekken in Nederland waar woningen op grote schaal naar NOM worden gerenoveerd, en waar de hele wijk aardgasvrij wordt gemaakt: “In maart 2017 hebben we de landelijke Green Deal Aardgasvrije Wijken ondertekend. Meteen daarna hebben de gemeente en de woningcorporaties De Goede Woning, Vestia en Vidomes samen met netwerkbeheerder Stedin ook hun handtekening gezet onder een Greendeal voor de wijk Palenstein De eerste gasvrije Nul-op-de-meter woningen zijn inmiddels opgeleverd.”

Er wordt dus flink doorgepakt in Zoetermeer. Wat kan de rest van Nederland daar nu al van leren? In de Energy-Up masterclass over aardgasvrije wijken worden de eerste praktijkinzichten en concrete lessen gedeeld aan de hand van de casus Palenstein. Marten Witkamp (Endule) opent met een voor sommige deelnemers vrij herkenbaar overzicht van 10 ‘versnellers’ en 10 ‘vertragers’ waar je mee te maken kan krijgen als een wijk van het aardgas af gaat.

10 versnellers

  1. Aardgasvrij is eigenlijk stadsvernieuwing.
  2. Met een concreet project beginnen leidt tot versnelling.
  3. Niet of nauwelijks isoleren is impopulair. Vastgoedeigenaren willen vooral voldoende isoleren om later zowel ruimte te bieden voor all electric als lage temperatuur warmtenet opties.
  4. Een warmtenet aanleggen duurt jaren, als het al lukt.
  5. Kopers hebben bij nieuwbouw nu al een voorkeur voor aardgasvrije woningen, ook als dat meer kost.
  6. Het gaat niet alleen om laagste investeringskosten. Ook om: aanzicht van de wijk, wooncomfort, rendement op vastgoed, woonlasten, financierbaarheid, volhoudbaarheid van het energiesysteem.
  7. De gemeente heeft weinig harde macht, maar wel veel invloed. Is essentieel als de partij die de regie pakt.
  8. De gemeente zit als facilitator/aanjager én als vastgoedeigenaar in het proces.
  9. Werk open en transparant met elkaar samen. Erken elkaars belang.
  10. Aardgasvrij versnelt en brengt mensen bij elkaar, maar is niet voldoende voor een aantrekkelijke, betaalbare, gezonde en toekomstbestendige wijk.

Marten Witkamp gaat daarnaast ook in op zaken die typisch zijn voor de wijk Palenstein, zoals het gegeven dat Zoetermeer in het oog van de warmterotonde ligt, waardoor er geen warmtenet voorhanden is. “We weten nog niet zo goed wat de beste toekomstige warmteoplossing is, omdat warmtenet-leveranciers niet veel interesse tonen in Zoetermeer. Het kost dus extra inspanning om überhaupt andere opties dan all electric op tafel te krijgen,” aldus Witkamp.

10 vertragers

  1. Een warmtenet is theoretisch een interessante optie, maar we hebben moeite een marktpartij te vinden die wil investeren. Ook heeft Zoetermeer beperkte warmtebronnen.
  2. Woningcorporaties hebben verschillende kennisniveaus, financiële uitgangspunten en mogelijkheden. En daarnaast verschillende omvang, organisatievorm en cultuur.
  3. Woningcorporaties lopen bij opschaling naar 2050 op tegen financiering.
  4. Makkelijk: nieuwbouw. Daarna: EGW 60-70. Moeilijk: hoogbouw en koop. (Nog) altijd maatwerk: utiliteitsbouw.
  5. Geen goede financieringsconstructie voor particulieren. Dat maakt het lastig om het gesprek met bewoners aan te gaan.
  6. Gedegen keuze vraagt veel data van alle stakeholders. Dat kost veel werk en moeite.
  7. De focus ligt op de gebouwde omgeving, maar ook elektrisch rijden heeft bijvoorbeeld impact op de infrastructuur.
  8. Waarschijnlijk lukt het niet om de woonlasten voor alle bewoners gelijk te houden.
  9. Palenstein heeft 2.500 woningen en dat blijkt te klein om interessant te zijn voor een nieuw aan te leggen warmtenet. Beter samen beoordelen met andere wijken dus.
  10. Bouwers zijn er nog niet klaar voor.

Vooral punt 3 en 5 worden gezien als een lastige uitdaging: “Tot nu toe is er op kleine schaal naar NOM gerenoveerd. Dan is het financieel relatief makkelijk rond te rekenen. Een hele wijk aardgasvrij maken betekent opschaling, waardoor je beter over de financieringsproblematiek moet nadenken,” aldus Witkamp. “Gebouwgebonden financiering is een deel van de oplossing.” Afrondend is zijn boodschap vooral dat ‘aardgasvrij’ geen doel op zich is, maar eerder een versneller van het proces. Als je op wijkniveau energetische ingrepen pleegt kom je in een veel breder traject terecht en heb je het in feite over stadsvernieuwing: een integrale aanpak van de wijk.

De visie van het Rijk


Jaap Drooglever (BZK) neemt het tweede deel van de aardgasvrije wijken-sessie voor zijn rekening. Hij geeft om te beginnen een overzicht van de verschillende sporen die momenteel gevolgd worden bij het uitwerken van de Green Deal Aardgasvrije Wijken. Uitgangspunt is het faciliteren van kennisdeling. Ook Drooglever is van mening dat het thema aardgas “verbindt en versnelt. Iedereen wil eraan meedoen. Anderzijds is het niet genoeg om simpelweg de gaskraan dicht te draaien. Uiteindelijk moet het stadsvernieuwing worden. We gaan dit jaar een programma Aardgasvrije Wijken starten. In 2018 gaat het om 20 wijken en zo’n 10.000 woningen. We willen eerst leren van de praktijk, en daarna gaan sturen op echt grote aantallen.”

Om de complexiteit van de opgave te illustreren legt deelnemer Sanne de Boer (Expert verduurzaming bestaande gebouwde omgeving bij Stedin) een lastig probleem voor aan Jaap Drooglever en Marten Witkamp: “Voor ons als netbeheerder is het heel prettig als een hele wijk ook echt aardgasvrij is, en er niet bijvoorbeeld één persoon overblijft voor wie je het net in stand moet houden. Zo’n geval is nu juridisch nog vrij ingewikkeld. Je kunt alleen overtuigen, je kunt bewoners niet dwingen, want aardgas is een verworven recht. Het wordt uiteindelijk een politieke discussie.” Jaap Drooglever vindt het een precair onderwerp. “Wat betreft de juridische kant van de zaak moeten we kijken naar de problemen die zich in de praktijk voordoen, en bezien hoe we het proces verder kunnen versnellen met behulp van aanpassingen in de wet- en regelgeving.”

Maar Drooglever is vooral optimistisch. “We hebben ruim 30 gemeenten, vijf netbeheerders, een flink aantal woningcorporaties, enthousiaste bewoners en vele andere partners die willen denken vanuit wat nu al mogelijk is, en die elkaar gevonden hebben op het thema aardgasvrij. We gaan toegroeien naar een 100 wijken-aanpak gedurende deze kabinetsperiode en dan zo snel mogelijk verder opschalen naar zo’n 200.000 woningen per jaar.”


Voor meer informatie over dit het project Palenstein en het proces kun je terecht bij Simon Verduijn van Endule

Deel dit bericht via social media: