Hoe redden we het klimaat, de vleermuis en de huismus?

Stroomversnelling zoekt oplossing voor natuurinclusief bouwen

Het goedkeuringsbesluit voor de Gedragscode natuurinclusief renoveren is in april 2021 ongegrond verklaard door de Raad van State, met als gevolg dat de verduurzaming van woningen verder wordt vertraagd. De versnelling van de energietransitie botst met de instandhouding van beschermde, gebouwbewonende soorten.

Hoe kunnen we de klimaatcrisis het hoofd bieden zonder de habitat en ecosystemen van vleermuis en huismus te beschadigen? Stroomversnelling blijft samen met bouwers en dierenbeschermingsorganisaties naar een oplossing zoeken.

Alleen verliezers
De Gedragscode natuurinclusief renoveren, een initiatief van Stroomversnelling, was bedoeld om snelheid te kunnen maken met de verduurzaming van woningen. In de aanpak van woningrenovaties met het NOM-keur zijn conform de gedragscode standaard natuurbeschermende maatregelen opgenomen. Het doel was dat de natuurinclusieve aanpak grootschalig ecologisch onderzoek en ontheffingsprocedures voor de Wet natuurbescherming overbodig zou maken.

Dat scheelt tijd en levert planningszekerheid op in het bouwproces. Bovendien is deze oplossing industrieel maakbaar en kan ze ook landelijk worden toegepast, waardoor het wiel niet bij elk renovatieproject opnieuw hoeft te worden uitgevonden. Ook hadden de betrokken partijen afgesproken om op basis van ervaringen uit de praktijk het natuurinclusieve renovatieconcept te blijven verbeteren.

Noodzaak tot integrale aanpak

Na de uitspraak van de Raad van State is Stroomversnelling op zoek gegaan naar een manier om de impasse te doorbreken: een oplossing waarbij de instandhouding van beschermde diersoorten en de versnelling van de energietransitie samengaan. Die integrale oplossing kan alleen in samenspraak met de betrokken partijen worden gevonden, vanuit een gezamenlijk gevoelde noodzaak. Stroomversnelling ziet drie voorwaarden om samen tot een integrale oplossing te komen:

• Breed commitment aan natuurinclusief bouwen en verduurzamen

Een goede oplossing begint bij het besef dat de instandhouding van beschermde diersoorten en de versnelling van de energietransitie geen tegenstrijdige doelen zijn. Door de biodiversiteit te beschermen, komt de oplossing van het klimaatprobleem dichterbij, en datzelfde geldt andersom.

• Brede visie op mogelijke oplossingen

Het vraagstuk van de biodiversiteit raakt niet alleen de bouwsector. Om beschermde diersoorten in stand te houden, zijn er niet alleen woningen met voldoende natuurvoorzieningen nodig. Er is een wijde omgeving nodig waarin die diersoorten kunnen leven. Dit betekent dat de hele leefomgeving moet worden verbeterd. Dat vraagt betrokkenheid en inzet van veel meer partijen.

• Verbinding met andere vraagstukken

De uitdaging is om problemen niet stuk voor stuk, maar in samenhang op te lossen. Steden krijgen in toenemende mate te maken met vraagstukken als hittestress en wateroverlast. In de wijkaanpak kunnen verschillende vraagstukken worden gebundeld en bij de basis worden aangepakt, waardoor oplossingen elkaar gaan versterken.

In drie stappen naar een oplossing
Volgens Stroomversnelling is het cruciaal dat bouwers en natuur-/ dierenbeschermingsorganisaties samen het voortouw nemen om tot een gemeenschappelijke, werkbare oplossing te komen voor natuurinclusief bouwen. Van alle betrokken partijen ervaren zij immers de meeste pijn én de grootste noodzaak.

De eerste stap in dit proces is dat bouwers en natuur-/dierenbeschermingsorganisaties met elkaar in gesprek gaan over hun visie en meningsverschillen, om van elkaar te begrijpen waar de pijn en moeite zit. Wederzijds begrip is een noodzakelijke basis om het eens te worden over een oplossing die industrieel maakbaar is en landelijk kan worden toegepast, maar ook de zekerheid geeft dat gebouwbewonende soorten voldoende worden beschermd. De focus ligt hierbij dus op de praktijk: welke oplossingen zijn nodig en haalbaar.

De tweede stap is het onderzoek of en hoe die oplossing wettelijk kan worden onderbouwd en ook juridisch houdbaar is, zowel op nationaal als Europees niveau. Bij deze stap speelt de overheid een belangrijke rol: de ministeries van LNV en BZK, de provincies en zeker ook gemeenten. Gemeenten moeten er immers op toezien dat in bouw- en renovatieprojecten aan de wet- en regelgeving wordt voldaan, maar ze dragen ook zorg voor de kwaliteit van de leefomgeving.

De derde stap is om die oplossing gezamenlijk (bouwers, dierenbeschermingsorganisaties, overheden, woningcorporaties en andere betrokken partijen) te vertalen naar praktische richtlijnen en werkbare concepten die werkelijk natuurinclusief zijn en standaard toepasbaar zijn bij renovatie-/ bouwprojecten.

Het beoogde resultaat is een natuurinclusieve oplossing die niet alleen duidelijkheid geeft over de kosten, maar ook zekerheid geeft voor de planning van het bouwproces. Die zekerheid is noodzakelijk om de verduurzaming van de gebouwde omgeving te versnellen en daarmee de voortgang van de energietransitie.

Wat Stroomversnelling betreft gaan we net zo lang door tot er een oplossing ligt voor natuurinclusief bouwen en renoveren. Er is geen plan B. Het klimaatvraagstuk moet met vaart worden aangepakt. Anders zijn er straks geen vleermuizen en huismussen meer om te redden.

Wilt u op de hoogte blijven van de manier waarop aan natuurinclusieve renovatie-oplossingen wordt gewerkt? Stuur een e-mail naar Wanda van Enst: wvenst@stroomversnelling.nl.