Natuurinclusief verduurzamen? Denk ook aan kierdichting plus ventilatie
De verduurzaming van de gebouwde omgeving vraagt soms om een extra dosis creativiteit. Als het na-isoleren van spouwmuren op wettelijke bezwaren stuit, dan kunnen we bij de pakken neerzitten, of we kunnen op zoek gaan naar realistische alternatieven. Adviesbureau Endule heeft onlangs een two-pager gepubliceerd met een oplossingsrichting voor verlaging van de warmtevraag, waarmee je buiten het vaarwater van de Wet natuurbescherming blijft.
De ontwikkelingen op het gebied van natuurinclusieve verduurzaming volgen elkaar de laatste tijd in hoog tempo op. Op 2 augustus 2023 deed de Raad van State een veelbesproken uitspraak met als praktische consequentie dat particulieren die de spouwmuur willen na-isoleren, eerst ecologisch onderzoek moeten laten uitvoeren. Dit om vast te stellen of er al dan niet vleermuizen aanwezig zijn. In de media ontstond een discussie over de vertraging die het Nationaal Isolatieprogramma hierdoor oploopt, en over de kosten van ecologisch onderzoek. VEH liet op 14 september weten te stoppen met spouwmuurisolatie als gevolg van de “vleermuizenproblematiek”.
Vervolgens stuurden de ministers van BZK en LNV op 4 oktober – inderdaad: dierendag – een brief naar de Tweede Kamer waarin ze een tussentijdse oplossing presenteerden: ‘natuurvriendelijk isoleren’. De nieuwe route moet ervoor zorgen dat particuliere huiseigenaren en gecertificeerde isolatiebedrijven (die aan de zorgplicht voldoen) door kunnen gaan met het aanbrengen van dak- en spouwmuurisolatie. Dankzij deze tijdelijke aanpak zou er op korte termijn geen apart ecologisch onderzoek nodig zijn voor iedere woning. Tegelijkertijd kijken de ministeries voor de middellange termijn naar Soortenmanagementplannen (SMP’s) waarmee gemeenten op gebiedsniveau een ontheffing van de Wet natuurbescherming kunnen regelen.
Binnenschil aanpakken en gebalanceerd ventileren
De oplossingsrichting van Endule is wat meer ‘out of the box’, of zo je wilt ‘inside the box’. Door in te zetten op ventilatie in combinatie met het dichten van kieren en naden in de binnenschil van de woning creëer je meer tijd voor het op orde krijgen van ecologische onderzoeken en ontheffingen, zonder dat de verduurzaming van woningen stil komt te liggen. Dat klinkt heel logisch. De vraag is uiteraard of het echt werkt in de praktijk; ook dit idee brengt namelijk zijn eigen uitdagingen met zich mee. Endule is wat dat betreft niet over één nacht ijs gegaan. Ze hebben deze aanpak afgestemd met een aantal experts op het gebied van verduurzaming van woningen en ecologie, die vervolgens hun naam hebben verbonden aan het idee. Ook Stroomversnelling is één van de partijen die het voorstel onderschrijft.
“Er is paniek in de markt, maar er zijn ook gewoon oplossingen, en daar moet je naar blijven kijken.”
We spraken met Wanda van Enst (Endule) over de aanleiding voor het opstellen van de two-pager. Wanda: “Ik denk dat we af moeten van het mantra dat het verduurzamen van woningen alleen maar kan door het isoleren van de spouw. Er is veel meer mogelijk, én nodig. Laten we onszelf geen angst aanjagen, maar blijven zoeken naar de kansen. Er is paniek in de markt, maar er zijn ook gewoon oplossingen, en daar moet je naar blijven kijken. Het goed ventileren en kierdicht maken van woningen is een heel goed ‘alternatief’ startpunt voor verduurzaming van een woning. Misschien zelfs wel beter dan starten bij de spouw.”
Soortenmanagementplan
“Tegelijkertijd zien we ook dat de animo voor Soortenmanagementplannen (SMP’s) hand over hand toeneemt. Het staat bij gemeenten inmiddels echt op de radar dat niks doen met flora en fauna geen oplossing is. Maar er zijn verschillende kanten waar de schoen wringt: zo worden ecologische adviesbureaus op dit moment feitelijk overvraagd op het opstellen van SMP’s, en moeten ook sommige provincies hun standpunt over SMP’s nog bepalen. Dat gezegd hebbend zijn we wel al een heel stuk verder dan een jaar geleden. En ook het ministerie heeft met de brief van 4 oktober duidelijk aangegeven dat dit op termijn een weg is die we in veel gevallen zullen gaan bewandelen. Het succes wordt uiteindelijk bepaald door de som der dingen: wacht dus niet, maar start met die maatregelen die altijd en direct kunnen: ventileren en kieren dichten.”