ABB: ‘Markt laat kansen liggen met monitoring’

Monitoring van energieprestaties is essentieel om woningen en gebouwen energieneutraler te maken en belangrijk om aan te tonen of de beloofde resultaten ook daadwerkelijk behaald worden. “Daarvan begint de markt wel bewust te raken. Maar er kan nog zoveel meer met de reeds bestaande oplossingen voor energiemanagement. Zoals beheer en onderhoud op afstand, of optimalisatie van het netbeheer. De mogelijkheden daarvoor worden amper nog benut”, ziet Giovanni Oorthuizen, specialist Smart Energy Solutions bij ABB, de Zweeds-Zwitserse multinational die actief is in de energie en automatisering.

“Voor koplopers in de energietransitie is het wel eens frustrerend dat de tijd en energie die zij investeren, zich voorlopig nog niet uitbetaalt”, zegt Oorthuizen. Zijn bedrijf biedt onder meer oplossingen om energieprestaties te meten. “Veel van die oplossingen worden nog niet in hun volle potentie benut vanwege wetgeving of organisaties die er nog niet op zijn ingericht. Dit maakt het soms lastig uit te leggen waarom iets een bepaalde prijs heeft.”

Smart Energy Management

Oorthuizen heeft een achtergrond in de energietechniek. Eerder was hij binnen bouwbedrijf BAM verantwoordelijk voor monitoring van nul-op-de-meter (NOM)-woningen. Ook binnen ABB houdt hij zich bezig met tools en oplossingen die bedrijven kunnen gebruiken voor het monitoren en optimaliseren van energieprestaties. Samen met Enervalis, een jong bedrijf dat software ontwikkelt voor energiesystemen, ontwikkelde ABB onder meer de Smart Energy Management (SEM)-module.

Deze oplossing zorgt voor balans tussen de energievraag en het gebruik binnen een woning. Zo wordt onder meer de duurzaam verkregen energie vanuit de zonnepanelen en de warmtepomp gemonitord, binnen de woning gehouden en afgestemd op het verbruik. Het streven daarbij is om zo min mogelijk energie terug te leveren aan het elektriciteitsnet en zo nul-op-de-meter te realiseren.

Energieprestatie Monitoring Norm

De SEM-module voldoet aan de Energieprestatie Monitoring Norm, de standaard voor het meten van energieprestaties. De metingen zijn nodig om de beloofde energieprestaties aan te tonen, zoals dat bijvoorbeeld bij nul-op-de-meter woningen verwacht wordt. Woningcorporaties kunnen dan aan hun huurders een energieprestatievergoeding (EPV) vragen, en aanbieders kunnen hiermee bewijzen dat ze NOM-woningen hebben geleverd volgens de afspraken. Voor het meten is een eenduidige methode nodig die data compleet, accuraat en correct aanlevert. Daarvoor is afgelopen jaren de Monitoring Norm ontwikkeld. ABB/Enervalis heeft dit jaar de 100% certificering versie 1.0 verkregen, nadat eerder al certificatie voor versie 0.1 werd behaald.

Een stap verder

Oorthuizen beschouwt de EPV-verplichtingen als ‘minimale wetgeving’.  “Vanuit NOM keur gaan we een stap verder om bewoners via een gebruiksvriendelijk dashboard een gesegmenteerd inzicht te geven in hun energieopwekking en energieverbruik. De data laten behalve het totaalverbruik ook het energieverbruik van gebouwgebonden installaties en van warm water zien. En een maandelijkse status van de energiebundel die aangeeft wat de verhouding is tussen netgebruik en teruglevering aan het energienet.”

Beheer op afstand

Voor bouwers en beheerders is het bovendien mogelijk om functionaliteiten aan de SEM-module toe te voegen. “Zij kunnen met behulp van de data bijvoorbeeld zien wanneer een warmtepomp niet goed functioneert. Vervolgens kunnen zij hem p afstand resetten, zodat het niet nodig is om een monteur naar de woning te sturen. Deze extra functionaliteiten vragen om iets duurdere software. De prijs zou kunnen zakken wanneer we een dergelijke module in grotere aantallen kunnen verkopen. De meeste partijen hebben hun organisatie echter nog niet ingericht voor beheer op afstand. Bij dit soort innovatieve oplossingen zien we helaas dus dat de prijs vooralsnog een knelpunt is.”

Niet geregeld

“Datzelfde mechanisme zien we ook bij  de mogelijkheid die we bieden om met intelligent energiemanagement lokaal netbeheer op wijkniveau te voeren”, vervolgt Oorthuizen. “Daarmee valt bijvoorbeeld in te stellen dat warmtepompen in een wijk niet allemaal tegelijk aan gaan, om piekmomenten te voorkomen. Netbeheerders mogen partijen echter nog niet financieel tegemoet komen om diensten te leveren op dat gebied. Zolang dat juridisch niet geregeld wordt, is de business case niet rond en kan er niet betaald worden voor de toegevoegde waarde die wij met onze software bieden.”

Gezamenlijke verdienmodellen

Partijen zouden zich daarom meer moeten inspannen om volgens de benadering van Total Cost of Ownership gezamenlijke verdienmodellen tot stand te brengen, vindt Oorthuizen. “Iedereen zit nu in zijn eigen silo het wiel uit te vinden. Dat moet gaan veranderen. We blijven in de energietransitie teveel op het niveau van pilots steken. De tijd is inmiddels rijp om op te schalen naar grotere aantallen, dan gaan de kosten omlaag en kunnen we de vruchten gaan plukken van de oplossingen die er al zijn.”