“Blijven bewegen en geen kansen vermorsen”
Gemeente Leusden treedt toe tot Stroomversnelling
“De gemeente Leusden ziet Stroomversnelling als een platform waar veel innovatie voorbij komt. We sluiten ons aan om zo beter te kunnen beoordelen welke oplossingen nu al werken, en welke problemen onze collega’s nog ondervinden. Leusden wil dus vooral leren van de ervaringen van anderen en ook haar eigen ervaringen delen.” Dat zegt Erik van Beurden, wethouder RO, mobiliteit, duurzaamheid, jeugd en onderwijs in een interview met Stroomversnelling.
Als we afgaan op berichten in de media, dan ontstaat het beeld dat gemeenten wel erg veel op hun bord hebben momenteel. Thema’s als jeugdzorg, de woningbouwopgave en de energietransitie vragen veel van de lokale bestuurders, en de kosten dreigen her en der uit de hand te lopen. We vragen aan Erik van Beurden of dit herkenbaar is voor de gemeente Leusden.
Vooral de juiste mensen nodig
“De uitdagingen bij jeugdzorg, woningbouw en de energietransitie zijn voor ons inderdaad heel herkenbaar. Zeker in de jeugdzorg gaat erg veel geld om. Landelijk onderzoek heeft uitgewezen dat er sprake is van een structureel tekort. Tegelijkertijd zie je dat je voor woningbouw en de energietransitie vooral de juiste mensen nodig hebt. Jeugdzorg heb je zelf niet in huis, dat moet je organiseren en dat koop je in. Daar is vooral geld nodig. Woningbouw en de energietransitie kosten ook geld, maar daar is het toch meer een kwestie van ambitie tonen, in de lead durven gaan en af en toe een spurt trekken. Daarnaast moet je ook dicht bij je inwoners staan. Dat is dus een andere vorm van complexiteit. Het gaat niet alléén maar om geld. Ik vind dat zelf wel een uitdagende rol.”
Houvast geven en behapbaar maken
“Bij de energietransitie zie je dat inwoners vooral houvast willen. Ze vragen zich af: wat moet ik doen, wat kost het en bij wie moet ik zijn voor betrouwbaar advies? De ene dag horen ze dat de gaskraan dicht moet, de volgende dag horen ze over grootschalige opwekking, en misschien wel windmolens in de achtertuin. Dat leidt tot verwarring. De gemeente moet dan het goede proces kunnen voeren, ondersteuning geven aan inwoners die vragen hebben, en dat ingewikkelde lange termijn vraagstuk voor iedereen behapbaar maken. Dat betekent ook strategisch schakelen en denken, en je rol heel goed aanvoelen. Want de energietransitie komt voor veel inwoners heel dichtbij. Je krijgt dan ook te maken met de ‘pittige ingezonden brief’ in de lokale krant, waarin je bij wijze van spreken tot aan je enkels wordt afgezaagd. Maar als je dan zo’n briefschrijver gewoon eens belt, om uit te vinden wat de onderliggende zorgen zijn, dan kun je vaak wel degelijk handelingsperspectief bieden. Niet door te hameren op het afsluiten van de gaskraan, maar door bijvoorbeeld te beginnen met samen nadenken over isolatie en energiebesparing.”
Leusden pakt stevige regierol
“De gemeente Leusden heeft in december 2020 de Transitievisie Warmte vastgesteld. We staan nu aan de vooravond van de uitrol in de wijken, en daarbij pakt de gemeente een stevige regierol. We hebben een goede schouw gedaan om te bepalen waar we beginnen en welke buurten als laatste aan de beurt komen. Die agenda moet logisch en begrijpelijk zijn voor de inwoners, en ook zoveel mogelijk andere stakeholders aan ons binden, zoals bijvoorbeeld de woningcorporaties, die immers ook moeten investeren. Daarnaast hebben we tegelijkertijd een aantal leefbaarheidsvraagstukken in de gemeente die we mooi zouden kunnen combineren met de energieopgave.”
“We hebben voor de komende twintig jaar de grote lijnen uitgezet in een procesplan, en in de wijkuitvoeringsplannen gaan we vervolgens de inhoud in. Het specifieke moment dat een wijk echt van het gas afgaat wordt later bepaald, aan de hand van de situatie in de wijk, de beschikbare financiering, de technische ontwikkelingen en het draagvlak bij de bewoners.”
“Leusden is voor een deel een jaren ’70 suburb. We hebben als eerste de drie oudste wijken opgepakt; woningen die rond de 50 jaar oud zijn, dus dat is ook een natuurlijk moment voor groot onderhoud. Eén wijk was al in beweging omdat de bewoners daar zelf graag aan de slag wilden. Daar konden we dus mooi tempo maken. De andere twee wijken hebben we kunnen selecteren op basis van het ontzorgingsprogramma van BZK. Leusden is één van de vier gemeenten die daaraan meedoen. Dat stelt ons in staat om daar versneld de warmtetransitie uit te voeren. Ons motto is: blijven bewegen en geen kansen vermorsen.”
Ruimte voor technische innovatie
“Leusden heeft in de Routekaart Energieneutraal Leusden 2040 gezegd dat we voor de periode 2030-2040 ook rekenen op verdere technische innovatie. We vullen die periode dus nog niet in – ook om het draagvlak en de acceptatie bij de bewoners te behouden. Maar we gaan in de komende tien jaar wél op zoek naar het pakket dat we in ieder geval achter de hand moeten houden, voor het geval dat die technische innovatie onvoldoende van de grond komt. We starten nu al met het zoeken naar een aantal zonnevelden en een aantal windturbines, maar dan wel in een reële mix met e-mobiliteit, zon op het dak en energiebesparing. Dit geeft de mensen thuis ook het idee dat de gemeente niet alleen maar wat zit te filosoferen over stippen op de horizon in 2040, maar dat we wél gas geven, maar dan in een reëel tempo.”
Betere kaders nodig om grootschalig door te pakken
“We zijn dus volop in beweging, maar tegelijkertijd accepteren we dat een aantal zaken op nationaal niveau nog niet zodanig georganiseerd is dat je echt grootschalig kunt doorpakken. Je ziet dat veel bewoners bijvoorbeeld nog twijfelen over zon op het dak, vanwege de onzekerheid over de salderingsregeling, of dat bedrijven twijfels hebben over dakverzwaring omdat de SDE-regeling niet lekker meewerkt. En ook de rol van Stedin bijvoorbeeld moet wat ons betreft politieker gemaakt worden, en minder bepaald door enkel energetisch rendement. Anders krijg je situaties die je als wethouder niet kunt uitleggen, als je bijvoorbeeld in een zaaltje vol melkveehouders staat, die allemaal zitten te wachten op netverzwaring. Wij maken al lawaai in Den Haag over deze zaken, en dat gaan we nu uiteraard ook doen samen met Stroomversnelling.”