Hoge warmteprijs stimuleert energietransitie

Bij warmtenetten zijn de warmteprijzen per 1 januari door het dak gegaan. De warmteleveranciers verhoogden hun prijzen met een groot deel van de ruimte die toezichthouder ACM daarvoor biedt; vaak meer dan 60%.

De ACM moet de wet uitvoeren, en in de Warmtewet zijn de tarieven voor warmte voor een groot deel gekoppeld aan de aardgasprijzen. Ook de meer duurzamere warmtenetten verhoogden de prijzen. Deze draaien op bronnen waarvoor de warmtebedrijven een (SDE+/SDE++) subsidie ontvangen en ook die subsidies zijn heel sterk gekoppeld aan de gasprijs.

In werkelijkheid is de kostprijs voor duurzame warmtenetten maar zeer beperkt gerelateerd aan de aardgasprijs; de reële stijging bleef beperkt tot slechts 10-30% in plaats van 60%. De verontwaardiging en het onbegrip van bewoners die (verplicht) zijn aangesloten op een duurzaam warmtenet zijn dan ook begrijpelijk. Hun verwarmingskosten stijgen alsof ze een aardgasketel hebben, terwijl ze een duurzamer systeem hebben. Dit gaat ten koste van het draagvlak voor toekomstige toepassing van duurzame warmtenetten.

Geen vertrouwen
Deze gang van zaken toont het manco van de bestaande regulering van warmtebedrijven. Dat moet dan ook anders. De huidige warmtewet beschermt de consument, die niet van de warmteleverancier af kan, onvoldoende; de huidige regulering van de ACM werkt niet. De tariefstijgingen zijn niet transparant onderbouwd en er is geen goede en vergelijkbare data beschikbaar om de redelijkheid en billijkheid van de verhoging te toetsen. Dat leidt ertoe dat nieuwe tarieven onverklaarbaar uiteen lopen van € 36,- per GJ tot € 49,- per GJ (een stijging die uiteen loopt van 40-90%). Dat heeft tot gevolg dat huidige en toekomstige afnemers van warmte geen vertrouwen hebben in de warmtebedrijven. We moeten dan ook snel toe naar een volledig transparante markt voor warmte en dat kan alleen op basis van openheid over en facturering op basis van het ‘kostprijs-plus’ model, zoals men dat ook in Denemarken hanteert.

Nieuwe werkelijkheid
Dit alles neemt niet weg dat een hogere prijs voor energie, ook als die duurzaam is opgewekt, de nieuwe werkelijkheid zal zijn. Wen er maar aan zouden we willen zeggen. Deze hoge(re) kosten voor energie zijn intussen een enorme stimulans voor de zo dringend noodzakelijke versnelling in de energietransitie. Als we niet versnellen is het uitgesloten dat we de in het Klimaatakkoord afgesproken klimaatdoelen gaan halen. En de verhoogde ambitie die Rutte IV heeft kenbaar gemaakt al helemaal niet. Natuurlijk moet ‘energiearmoede’ worden voorkomen. Daar is serieus werk aan de winkel voor Kabinet en Kamer. Maar dure fossiele energie draagt eraan bij dat we er niet alleen zorgvuldiger mee omgaan, maar ook dat we in een hoger tempo werk maken van alternatieven. Het is ook een enorme stimulans om de reductie van de warmtevraag prioriteit nummer één te maken. Tegen die achtergrond is het natuurlijk wel bizar dat niet zelden warmtenetten worden aangeprezen als alternatief voor aardgasverwarming, waarbij serieuze vraagreductie dan niet nodig zou zijn.

Bij duurzame warmtenetten ligt dat gelukkig anders; daar is het uitgangspunt dat we slechts een beperkt aantal duurzame warmtebronnen hebben en dat we de warmtevraag maximaal moeten beperken. En als er nu nog onvoldoende duurzame bronnen zijn, vindt er geen aansluiting plaats als de route naar het onafhankelijk maken van fossiele bronnen niet helder is, zodat ook op de lange termijn de warmtelasten beheersbaar blijven. Al met al brengt een hoge prijs voor aardgas iedereen bij het besef dat er geen andere route is dan de afhankelijkheid ervan (zo snel mogelijk) af te bouwen.

Ronald Schilt, directeur Merosch
Leen van Dijke, voorzitter Stroomversnelling