Platform31 gaat Wijkkompas doorontwikkelen

Platform31 gaat zich ontfermen over het Wijkkompas. De navigatiehulp voor gemeenten – en voor alle andere partijen die betrokken zijn bij een wijkaanpak – is in de afgelopen vier jaar door Stroomversnelling ontwikkeld. Het Wijkkompas is inmiddels uitgegroeid tot een volwassen, stevig product en het moment is daar om de kweekvijver te verlaten. Platform31 is straks verantwoordelijk voor doorontwikkeling van de tool en de groei van het aantal gebruikers.

We bespraken de overdracht van het Wijkkompas met Alissa Kerklingh (Platform31, Team Duurzame Ontwikkeling), Wouter Kersten (Platform31, Duurzame Ontwikkeling) en Yael Aartsma (Stroomversnelling/Squarewise).

Op 15 februari wordt het Wijkkompas overgedragen aan Platform31. Wat houdt dat precies in?
Yael Aartsma: “Vanaf die dag is Platform31 primair verantwoordelijk voor het doorontwikkelen en het actualiseren van het Wijkkompas. Stroomversnelling blijft wel aangehaakt: we gaan zelf ook door met het ontwikkelen van kennis en tooling rond gebiedsgerichte verduurzaming en we denken mee over de doorontwikkeling.”

Wat is de motivatie van Platform31 om deze stap te zetten?
Alissa Kerklingh: “We zagen dat er veel behoefte is aan een neutrale ‘navigatie-hulp’ die structuur aanbrengt in de veelheid aan informatie die op gemeenten afkomt. We stonden op het punt om daar zelf een tool voor te ontwikkelen. Toen bleek dat Wijkkompas op zoek was naar een nieuwe eigenaar.”

“Eén van kwaliteiten van het Wijkkompas is dat ook gemeenten met een tekort aan capaciteit gemakkelijker op zoek kunnen naar kennis die voor hen relevant is.”

Wouter Kersten: “Het Wijkkompas stond bij ons al op de radar, maar in de afgelopen maanden is dit proces letterlijk in een stroomversnelling gekomen. Eén van kwaliteiten van het Wijkkompas is dat ook gemeenten met een tekort aan capaciteit gemakkelijker op zoek kunnen naar kennis die voor hen relevant is. Ik denk dat het Wijkkompas een kosteneffectieve tool is. De website is voor iedereen toegankelijk, de informatie is vrij beschikbaar. Alleen als een gemeente of projectteam specifieke trainingen wil staan daar kosten tegenover.”

Yael Aartsma: “Dat is inderdaad één van de redenen geweest waarom het Wijkkompas is ontwikkeld. De wijkaanpak is iets wat gemeenten nog in de vingers moeten krijgen, en we wilden voorkomen dat ze bij wijze van spreken alles moeten gaan inhuren.

Waarom was Stroomversnelling op zoek naar een nieuwe eigenaar?
Yael Aartsma: “Je kunt Stroomversnelling zien als een soort kweekvijver. Samen met een brede groep koplopers werken we aan concrete oplossingen voor ‘de problemen van morgen’. Het Wijkkompas in zijn huidige vorm is er sinds 2019. Na vier jaar ontwikkelen, testen in de praktijk en verbeteren is het nu een stevig en volwassen product geworden. Daarom is dit het moment om het Wijkkompas door te geven aan een partij die beter is in de verdere verspreiding, waarmee we het bereik vergroten binnen de doelgroep waarvoor de tool bedoeld is.”

“Stroomversnelling was daarom op zoek naar een gezaghebbende, onafhankelijke organisatie. Waarborging van de continuïteit was uiteraard heel belangrijk, en daarnaast ook de ambitie om stevig door te groeien. Verder zochten we een organisatie met een brede maatschappelijke oriëntatie.”

Yael, kun je iets meer vertellen over de geschiedenis van het Wijkkompas?
Yael Aartsma: “Het Wijkkompas heeft in de startfase onder andere voortgebouwd op de ervaringen van het programma Smart Energy Cities en het transitiemodel GEN (Gemeenten Energieneutraal). Parallel daaraan zijn we in 2019 begonnen met een eerste ontwikkeltafel. Rond die periode werd het Klimaatakkoord gesloten en daarin zag je duidelijk dat ‘wijk voor wijk’ de achterliggende gedachte was. Doordat Stroomversnelling-leden een breed spectrum aan stakeholders vertegenwoordigen konden we al snel concreet aan de slag gaan met zo’n gebiedsgerichte aanpak.”

Je moet het samen doen. Daar heb je dus ook een gemeenschappelijke taal, tools en een gedragen visie voor nodig.

“De belangrijkste vragen waren: welke stappen doorloop je in een wijkproces, en hoe kun je zoiets doen met een projectteam dat bestaat uit een diversiteit aan stakeholders. In eerste instantie zie je bijvoorbeeld dat iedereen zijn eigen taal spreekt: hoe ga je daarmee om? Daarnaast zochten we naar manieren om het proces te versnellen: hoe zorg je ervoor dat je geen rondjes blijft draaien omdat je niet goed weet waar je staat. Het resultaat van die eerste ontwikkeltafel was het inzicht dat er een praktische, voor iedereen bruikbare wijktool moest komen. Vervolgens zijn we met een aantal Stroomversnelling-leden aan de slag gegaan om die tool te ontwikkelen. Bouwers, corporaties en gemeenten hebben eraan meegewerkt, maar ook een partij als de Bank Nederlandse Gemeenten. We hadden dus veel verschillende perspectieven aan tafel. En dat is meteen ook de hele filosofie van het Wijkkompas: Je moet het samen doen. Daar heb je dus ook een gemeenschappelijke taal, tools en een gedragen visie voor nodig.”

“In 2020 zijn we live gegaan met de eerste versie van de website. Destijds echt nog een prototype. Enerzijds is de website bedoeld als een ‘wikipedia van de wijkaanpak’. Anderzijds kun je als projectteam ook met de Wijkkompas-methodiek aan de slag gaan in je dagelijkse praktijk. Vanaf dat moment kwamen ook de eerste deelnemers aan boord, zoals de gemeente Leiden, die het Wijkkompas gebruikte in Leiden Zuidwest.”

Hoe ziet Platform31 de doorontwikkeling van het Wijkkompas?
Alissa Kerklingh: “Ik verwacht dat we nadruk gaan leggen op koppelkansen met thema’s als klimaatadaptatie en circulaire verbouw.”

Wouter Kersten: “Verder gaan we de navigatie door de site verbeteren. Er komt zo langzamerhand steeds meer praktijkervaring beschikbaar, en het is belangrijk dat gebruikers van de site snel kunnen inzoomen op precies die elementen, die voor hun eigen project van belang zijn. Er komt meer verkeer, dus er is ook meer verkeer te regelen zogezegd. En als het gaat om de methodiek, dan zul je zien dat er ook mensen zijn die niet het hele traject van A tot Z willen doorlopen, maar wél een aantal onderdelen eruit willen lichten. Daarvoor gebruik ik even de provisorische term ‘cherry picking in context’. Idealiter doorloop je het hele proces, al is dit natuurlijk niet altijd het geval. Maar ook als je dus op zoek bent naar iets heel specifieks, krijg je er toch tegelijkertijd wat relevante context bij.”