Update nationaal en Europees beleid

In deze rubriek komen de belangrijkste politieke actualiteiten van de afgelopen weken kort aan bod.

Actieagenda Netcongestie Laagspanningsnetten
De rijksoverheid, netbeheerders, marktpartijen en de ACM hebben in december het Landelijk Actieprogramma Netcongestie gepresenteerd, waarin afspraken worden gemaakt over de aanpak van de capaciteitsproblemen op het elektriciteitsnet. Het plan van aanpak biedt vooral een bundeling van maatregelen die al langer op de agenda staan en bevat daarnaast een aantal afspraken om de regionale samenwerking tussen overheid, netbeheerders en netgebruikers te verbeteren.

Op 22 januari volgde de kamerbrief van minister Jetten over de Actieagenda Netcongestie Laagspanningsnetten. Deze Actieagenda richt zich op het zoveel mogelijk voorkomen, zo snel mogelijk oplossen en waar nodig mitigeren van de gevolgen van netcongestie op de laagspanningsnetten.

Uit de probleemanalyse blijkt dat als er geen maatregelen worden ondernomen, tot 2030 anderhalf miljoen kleinverbruikers getroffen kunnen worden door netcongestieproblematiek, variërend van knipperende lampen en apparatuur die niet goed werkt tot risico op storingen of afschakeling van afnemers en zonnestroomomvormers. Ook de wachttijd voor nieuwe of zwaardere kleinverbruikaansluitingen zou tot en met 2030 significant toenemen.

De Actieagenda maatregelen zetten in op:

• het versnellen van het verzwaren en uitbreiden van de laagspanningsnetten;
• het verbeteren van het inzicht in de (toekomstige) belasting van de laagspanningsnetten;
• lokale afstemming van elektriciteitsvraag en -aanbod ter voorkoming van piekbelasting.

In verband hiermee is het goed om te weten dat Stroomversnelling momenteel samen met een aantal leden onderzoekt wat de impact van verduurzaamde woningen op het elektriciteitsnet is, aan de hand van monitoringsdata van bestaande woningen. De onderzoeksvraag luidt: op welke momenten zorgen verduurzaamde woningen voor pieken op het elektriciteitsnet, en welke mogelijkheden zijn er om die pieken te verminderen?

PBL rapport ‘Verantwoordelijkheid nemen voor de uitvoering van de warmtetransitie’
Vlak voor de Kerst verscheen er een rapport van het PBL over de huidige rollen, en met name over de resultaatgerichtheid van Rijksoverheid en lokale overheden in de warmtetransitie.

Uit focusgroep-onderzoek onder ambtenaren blijkt dat het Rijk en gemeenten in de praktijk ‘volgens het boekje’ invulling geven aan hun ‘rechtmatige’ en ‘samenwerkende’ overheidsrol. Het Rijk heeft de afgelopen jaren veel nieuw beleidsinstrumentarium ontwikkeld. Gemeenten zijn op hun beurt intensieve samenwerkingen aangegaan met inwoners, woningcorporaties, particuliere verhuurders, installatiebedrijven, netbeheerders, warmteleveranciers etc. Ondanks deze inspanningen is het huidige tempo van de warmtetransitie niet hoog genoeg om de klimaatdoelen met zekerheid te halen. Daarom zal er bijgestuurd moeten worden op het behalen van resultaat.

Zowel rijks- als gemeenteambtenaren geven aan behoefte te hebben aan een hardere resultaatverplichting voor het aardgasvrij maken van woningen. Gezien de afspraken in het Klimaatakkoord ligt het voor de hand dat het Rijk een eerste stap zet. Dat kan bijvoorbeeld door per gemeente prestatieafspraken op te stellen, waarin wordt vastgelegd hoe (snel) woningen van het aardgas losgekoppeld moeten worden. Vervolgens is het aan gemeenten om daar vorm en inhoud aan te geven.

Hiermee doet zich ook een verdelingsvraagstuk voor. Niet iedereen kan een vergaande verduurzaming van zijn woning betalen. Voor de uitvoering van eventueel dwingend beleid zal dus niet alleen gekeken moeten worden naar wat technisch en juridisch kan, maar ook naar wat maatschappelijk draagbaar en haalbaar is.

Uitfasering F-Gassen
Nadat de Europese Commissie in oktober 2023 een voorlopig akkoord sloot om vanaf 2050 geen F-gassen meer te produceren of te importeren in de EU, stemde het Europees Parlement hier op 17 januari 2024 mee in. Er waren 457 stemmen voor, 92 stemmen tegen en 32 onthoudingen. Daarmee wordt de komende jaren de productiecapaciteit van F-gassen stapsgewijs en in een hoger tempo dan voorheen afgebouwd.