“De tijd van pionieren is voorbij”
Maarten Hommelberg heeft in de afgelopen vijf jaar onder andere het onderwerp monitoring op de kaart gezet binnen Stroomversnelling. Inmiddels is Maarten overgestapt naar Adviesbureau BDH waar hij als partner/managing consultant leiding geeft aan het team. In dit interview blikken we terug op vijf jaar monitoring in de woningbouw, en Maarten reflecteert op de voortgang van de energietransitie.
Je nieuwe werkzaamheden sluiten goed aan bij je werk voor Stroomversnelling
“Klopt. BDH werkt aan de verduurzaming van de woningbouw en het leuke is dat we overal tussenin zitten. Enerzijds zijn er goede relaties met de aanbodkant – onder andere met fabrikanten van warmtepompen – en anderzijds ondersteunen we gemeenten met Transitievisies warmte en uitvoeringsplannen. Daarnaast doen we onderzoek voor organisaties als de IEA (International Energy Agency), RVO.nl en TKI. Voor een deel is dat onderzoek op basis van monitoring-data.”
Was Stroomversnelling al bezig met monitoring voordat jij ermee aan de slag ging?
“Toen ik bij Stroomversnelling kwam werken was de EPV nét in wetgeving omgezet. Dat was de periode waarin vooral de bouwers zich begonnen te verdiepen in monitoring. Er waren geen monitoring-partijen met complete EPV-oplossingen, dat moest nog uitgevonden worden. BAM bijvoorbeeld – waar ik toen zelf nét vandaan kwam – had een eigen monitoring-oplossing gebouwd. En zo waren er meer bouwers die of zelf, of met de hulp van een partner, bezig waren iets te fabriceren. Er was vooral onrust, er waren nog niet veel oplossingen.”
Waarom was er onrust?
“Monitoring werd een verplichting binnen de EPV en die wetgeving werd gezien als ingewikkeld. Ook monitoring werd gezien als ingewikkeld en vooral als een kostenpost. Je geeft best veel geld uit aan een paar kastjes die je in een woning hangt, maar wat heb je daar precies aan?”
Is die onrust inmiddels weggenomen?
“Monitoring is nog geen gemeengoed geworden. Het is niet zo hard gegaan als we destijds hoopten. De top van de markt zag al snel in dat ze er baat bij hebben als ze hun eigen producten kunnen monitoren. Sommige partijen keken ook al naar de voordelen op het gebied van onderhoud, maar eigenlijk zou je willen dat monitoringdata een integraal onderdeel is van een renovatie-oplossing, zeker in de corporatie-sector. Dat is volgens mij waar we naartoe willen. Dat je bewoners echt kunt helpen aan een comfortabelere woning, tegen lagere kosten, en dat je een reparatie kunt uitvoeren voordat iemand doorheeft dat er iets stuk is. En meer in het algemeen: verstandige beslissingen nemen over je vastgoed op basis van data.”
De use cases voor woningcorporaties zijn evident. Welke andere partijen hebben volgens jou belang bij monitoring?
“Een basisgedachte van Stroomversnelling is dat je als bouwer verantwoordelijkheid neemt voor datgene wat je oplevert. Als je die verantwoordelijkheid inderdaad neemt, heb je er ook belang bij om inzicht te hebben in de data. Dat geldt voor bouwers op conceptniveau, maar ook voor de installateur op installatieniveau. Als jij ergens verantwoordelijk voor bent, wil je weten wat je product in de praktijk doet.”
Iets anders: heb je zelf meegemaakt dat er weerstand was bij bewoners omdat ze privacy inleveren?
“Er zijn altijd bewoners die dat onaantrekkelijk vinden, het idee dat ze in hun woning in de gaten worden gehouden. Eerlijk is eerlijk: het gaat vrij ver als je de energiestromen in een woning kunt zien. Dan weet je echt iets over die woning. Als je een paar jaar onderzoek zou doen naar energieprofielen van verschillende typen bewoners, denk ik dat je op een gegeven moment bijvoorbeeld het verschil zou kunnen zien tussen een gezin met kinderen en zonder kinderen, thuiswerkers, mensen die in dagdienst of nachtdienst werken en dergelijke.”
“Het is trouwens één van de eerste dingen waarmee we aan de slag zijn gegaan. De AVG werd ingevoerd rond het moment dat we begonnen met de eerste Ontwikkeltafel Monitoring, begin 2018. Dus privacy en security konden we meteen goed integreren. We hebben destijds vijf verschillende taskforces gevormd om de verschillende problemen aan te pakken; Privacy & Security was er daar één van. Het mooie van de Ontwikkeltafel vond ik de innovatiekracht. Er waren nog geen voorbeelden uit het buitenland waar we ons aan konden optrekken, dus we hebben het echt helemaal zelf gedaan.”
Op welk moment hadden jullie iets in handen waarmee je de boer op kon?
“Aan het einde van 2018 was de outline van de oplossingen helder. We hadden een architectuur, technisch hadden we een idee hoe het in elkaar gestoken moest worden, privacy en security waren goed meegenomen en we wisten hoe we richting de bewoners moesten gaan communiceren. Maar het allerbelangrijkste: we hadden 25 partijen aan tafel die samen met ons die reis hadden meegemaakt.”
Welke ontwikkeling vind jij het meest opvallend als je kijkt naar het huidige aanbod van monitoring-producten, vergeleken met pakweg drie jaar geleden?
“Monitoring is nu veel meer geïntegreerd in de dienstverlening. Kijk bijvoorbeeld naar het aanbod van een partij als Watch-E. Een woningcorporatie kan daar bij wijze van spreken aanvinken wat ze nodig hebben, of het nou gaat om data, een EPV-jaarrapportage of energie coaching. Dat was er niet in 2018. Hetzelfde geldt voor remote asset management zoals Enervalis dat aanbiedt. Dat is ook voor een deel ontstaan aan de Ontwikkeltafel.”
Zo’n Ontwikkeltafel was dus behoorlijk innovatief en creatief
“Niet alleen de Ontwikkeltafel zelf, maar zeker ook de borrel na de sessies. Het sterke was dat alle verschillende stakeholders bij elkaar kwamen; bouwers, corporaties, toeleveranciers, kennisinstituten, noem maar op. Mensen uit de praktijk die kennis kwamen ophalen én bereid waren kennis te delen. Men heeft veel van elkaar geleerd in een prettige sfeer en de documenten die we hebben opgeleverd zijn vervolgens goed gelezen door de hele industrie. Dat konden we wel zien aan de web-statistieken.”
Er zijn op dit moment geen Stroomversnelling Ontwikkeltafels meer. Is dat jammer?
“Ja en nee. Deze samenwerkingsvorm is geschikt voor onderwerpen waarbij je nog veel onbekend terrein hebt. Samen ontwikkelen was meer iets van de beginjaren. Stroomversnelling heeft heel wat pionierswerk gedaan, maar ik denk dat de tijd van het pionieren nu voorbij is. We zitten in een nieuwe fase. Ik denk dat bijvoorbeeld het Nationaal Isolatieprogramma, waar nu door de politiek over gesproken wordt, een goede manier kan zijn om alle kennis te distribueren die Stroomversnelling heeft ontwikkeld op het gebied van ingrijpende renovaties. Hét probleem van deze tijd, waar we nog steeds geen goed antwoord op hebben, is hoe we de opschaling voor mekaar gaan krijgen. Dat is overigens ook precies het probleem waar Stroomversnelling in het verleden door media en critici steeds op werd afgerekend. Ik betwijfel of een Ontwikkeltafel het juiste middel is om die problematiek vlot te trekken. Dan zou je in ieder geval moeten beginnen met het stellen van een concreet en helder doel. Dat is iets wat Stroomversnelling in de beginfase heel goed heeft gedaan: een concreet doel formuleren. Een woning wekt straks evenveel energie op als er verbruikt wordt. Dat snapt iedereen en daar kun je wat mee.”
Tekst: Anton Coops