We spraken over de proeftuin Panoramabuurt met Evert Vrins (Evert Vrins Energieadvies) en Maarten de Bruijn (beleidsmedewerker Milieu en Duurzaamheid gemeente Vlissingen). Evert Vrins adviseert en hij doet onderzoek op het gebied van energie- en klimaatbeleid. Dit doet hij al zo’n 37 jaar.
Vlissingse context
In eerste instantie werd er in dit project vanuit gegaan dat de bestaande woningbouw zou blijven. Inmiddels is de verwachting dat er middels ‘precisie-ingrepen’ (waarbij huurders weer terug kunnen keren naar hun woonomgeving) mogelijk enkele woningenblokken worden gesloopt en plaats maken voor nieuwbouw. Bestaande woningen die niet gesloopt worden zullen worden na-geïsoleerd.
Vragenlijst
1. Is er een koudevraag? Zo ja, wordt deze gekoppeld aan de warmtevraag?
Er zijn 3 supermarkten die warmte produceren bij hun koeling. Die restwarmte kan het project mogelijk benutten. Verder wordt bij de nieuwbouwwoningen nog door woningcorporatie l’escaut woonservice verkend of ze koeling nodig hebben, of dat de koelvraag zal worden beperkt via bouwkundige maatregelen zoals zonwering.
2. Wordt er gebruik gemaakt van een groot aantal warmtepompen? Zo ja, wordt er dan ook aan een vorm van peakshaving gedaan om de belasting van het elektriciteitsnet te beperken?
Ja, er wordt gebruik gemaakt van collectieve en mogelijk ook individuele warmtepompen. Wat Evert Vrins betreft worden warmtepompen slim gestuurd. Door Netverder (onderdeel van Stedin Groep) en warmteleverancier Zeeuwind wordt hierop gestudeerd samen met Stedin/Enduris. De beslissing is uiteindelijk aan Zeeuwind, die dit zal moeten afstemmen met NetVerder. Er is een stresstest uitgevoerd om te zien of elektriciteitsnetwerk de extra belasting aankan. Dat lijkt het geval, behalve als er op grote schaal warmtepompen worden ingezet.
3. Wordt er gebruik gemaakt van lokale energiebronnen. Zo ja, kan dit worden gekwantificeerd? Zo nee, welke energiebronnen worden er gebruikt/waar komt de energie vandaan? ‘Lokaal’ vatten wij hier op als: een energiebron in dezelfde gemeente.
Er wordt gekeken naar TEO (thermische energie uit oppervlaktewater), TEA (thermische energie uit afvalwater) en TED (thermische energie uit drinkwater). Dit zijn allemaal warmtebronnen die met warmtepompen in temperatuur worden verhoogd. Er wordt ook gekeken naar restwarmte van supermarkten. Twee van de drie supermarkten hebben in andere, eerdere projecten positief gereageerd. TEA is mogelijk interessant omdat in de wijk het complete riool wordt vernieuwd. Dit is een koppelkans die TEA wat goedkoper maakt: de warmteleidingen kunnen dan samen met het nieuwe riool alvast vroegtijdig de grond in. (TEA is over het algemeen duurder dan TEO.) TEO is niet efficiënt in de winter vanwege de lage temperatuur van oppervlaktewater. Op momenten dat de bronnen geen energie leveren is het idee om warmte uit de bodem te halen via gesloten bodemlussen. Deze warmte is daar dan in de zomer ingebracht via TEO. (Een Warmte-Koude-Opslag-systeem met open bronnen zou hier overigens niet mogelijk zijn gezien de bodemgesteldheid.)
4. Worden er laagwaardige energiebronnen gebruikt bij een laagwaardige vraag?
Voor het grootste deel wel, zie hierboven: TEO, TEA, TED en restwarmte van supermarkten. Verder wordt er elektriciteit van duurzame Zeeuwse windenergie gebruikt voor temperatuurverhoging naar steeds een zo laag mogelijke distributietemperatuur. Bij nieuwbouw zou dit gebeuren via een bronnennet met individuele warmtepompen per woning, of een collectief systeem met een zo laag mogelijke distributietemperatuur (35°C afgiftetemperatuur is in de nieuwbouwwoningen haalbaar).
5. Is het systeem vraaggestuurd?
Ja. Er is veel aandacht voor een optimale benutting van de beschikbare bronnen en een zo klein mogelijk gebruik van opslag. Dit vraagt om een optimale sturing.
6. In hoeverre is er nog fossiele energie nodig? Indien er nog tijdelijk fossiele energie nodig is, gedurende welke periode?
Er is geen fossiele energie meer nodig. Het wordt een all-electric oplossing (warmtepompen). Warmtepompen worden gevoed met duurzame elektriciteit. Er wordt een windmolen geplaatst die rechtstreeks gekoppeld is aan het warmtenet, en eigendom is van dezelfde, beoogde (deel-) eigenaar van het warmtesysteem. Zeeuwind en NetVerder zijn beoogde exploitanten. Er is een LOI getekend. Er wordt nu eerst een projectorganisatie opgezet.
7. In hoeverre worden de afnemers geschikt gemaakt voor LT? (Isolatie + ventilatie en/of aanpassing afgiftesysteem)
De buurt bestaat grotendeels uit woningen uit de jaren ’48-’53. Daarnaast is er ook al recente nieuwbouw. In tegenstelling tot wat eerder was voorzien, worden er via ‘precisie-ingrepen’ enkele blokken met woningen gesloopt (niet te grote aantallen ineens om ervoor te zorgen dat bewoners in de buurt kunnen blijven wonen). De nieuwbouw zou aan 35-40°C aanvoertemperatuur genoeg kunnen hebben. De resterende bestaande woningen worden gerenoveerd tot minimaal energielabel B (particuliere woningen) en A (corporatiebezit) en kunnen dan worden aangesloten op 70°C.
Proeftuin Generalenbuurt – gemeente Eindhoven
Proeftuin Zuidwolde – gemeente Het Hogeland